Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Επειδή τα Μαθηματικά δεν είναι μόνο "Μαθηματικά"!

   Τις περισσότερες φορές, ειδικά όταν το πρόγραμμα της ημέρας είναι πολύ φορτωμένο, σχεδιάζω τα μαθήματα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, για να είμαι σίγουρη πως θα καταφέρω να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της δουλειάς μου, παρόλες τις αντίξοες συνθήκες που πιθανόν θα αντιμετωπίσω.  Και δεν είναι λίγες. Όλο και κάτι θα προκύψει. Φέτος ειδικά με δύο σχολεία, (τρεις γυμνασιακές τάξεις και μια λυκειακή), τα μεγάλα και ετερογενή τμήματα, τις αδιάφορες ή αποπνικτικές αίθουσες, αρκετούς μαθητές με ιδιαιτερότητες, έναν δύο που αδυνατούν ή αρνούνται να εγκλιματιστούν και συμπεριφέρονται με τρόπο που διαταράσσει το κλίμα εμπιστοσύνης και τις καλές συνθήκες μάθησης των υπολοίπων, τη σθεναρή αντίδραση αρκετών παιδιών στη νέα γνώση, την αμφισβήτηση της αναγκαιότητας εκμάθησης μαθηματικών εννοιών και διαδικασιών, όλο και κάτι θα προκύψει. 

Μικρές ή μεγάλες δυσκολίες, από αυτές που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί στη δουλειά τους και που γενικά αποφεύγουν να τις συζητούν ανοιχτά και δημόσια, για διάφορους λόγους, μεταξύ των οποίων τη συνήθη απάντηση: η αποτυχία της διδασκαλίας οφείλεται στον εκπαιδευτικό. Αυτό δεν μας λένε τόσα χρόνια; Και η αντίληψη πως για την κατάσταση του σχολείου φταίνε αποκλειστικά και μόνο οι εκπαιδευτικοί είναι δυστυχώς η κυρίαρχη αντίληψη και την ακούμε από πολλούς και διάφορους, σχετικούς και άσχετους. 

   Εν πάση περιπτώσει, το θέμα μου δεν είναι αυτό, αλλά δεν μπορώ να μην το αναφέρω, με την ελπίδα πως κάποτε θα αλλάξει, επειδή όσο η κοινή γνώμη απαξιώνει το Δημόσιο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς του, τόσο δυσχεραίνει τη δουλειά μας, που από τη φύση της  κάθε άλλο παρά εύκολη είναι, όταν θέλουμε να την κάνουμε σωστά. 

Για το λόγο αυτό, επειδή δηλαδή η δουλειά μου είναι δύσκολη, μπαίνω στην τάξη, έχοντας ετοιμάσει με κάθε λεπτομέρεια το μάθημά μου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι λειτουργώ ως απλός διεκπαιρεωτής μιας διδακτικής διαδικασίας, που προβλέπεται και προκαθορίζεται από το κεντρικά οργανωμένο εκπαιδευτικό μας σύστημα, μέσα από τις οδηγίες διδασκαλίας, τα ΑΠΣ και τα άλλα εργαλεία που αποβλέπουν στην ενιαία και καθολική μόρφωση των μαθητών μας. Ενιαία και αυτόνομη διδακτική διαδικασία δεν μπορεί να υπάρξει, επειδή η τάξη είναι ένα δυναμικό σύστημα που ακολουθεί τη δική της πορεία και συχνά οι αναδυόμενες ιδιότητες (ή η απουσία τους :) ) επιβάλλουν την αλλαγή πορείας και την ανατροπή της προσχεδιασμένης διαδικασίας!

Κάτι τέτοιες στιγμές ο δάσκαλος αφουγκράζεται, εκτιμά, ζυγίζει και στιγμιαία αποφασίζει. 

Μια τέτοια κατάσταση βίωσα προχθές στη Β' Γυμνασίου, όπου μπήκα με το σχέδιο μαθήματος υπό μάλης, εμβαδά σχημάτων κάνουμε - τι μας έχει απομείνει; -, το εμβαδόν του τραπεζίου, ασκήσεις x, y, z, δυο ασκήσεις κατανόησης, μια αποδεικτική, μια συνδυαστική, ένα πρόβλημα, ίσα που προλαβαίνουμε...Χτυπάει το κουδούνι!  Τέλεια! Μόνο που στο προχθεσινό μάθημα τα πράγματα δεν έγιναν ακριβώς έτσι. Για να πούμε την αλήθεια, δεν έγιναν καθόλου έτσι. 

Ξεκίνησα, ενημερώνοντας την τάξη για το πλάνο της ημέρας και μετά ρώτησα αν θυμάται κανείς τι ονομάζουμε τραπέζιο. Εξεπλάγην από τα πολλά χέρια που σηκώθηκαν. Περισσότερο όμως εξεπλάγην από τις απαντήσεις που άκουσα. Ήταν όλες πολύ ενδιαφέρουσες. Ιδιαίτερα αυτή του Κ., ο οποίος λέγοντας "Τραπέζιο είναι ένα τρίγωνο με δύο βάσεις"  κουνούσε τα χέρια του ζωγραφίζοντας στον αέρα το σχήμα που περιέγραφε με λόγια. 

Στιγμιαία μπροστά μου ανοίχτηκαν δύο επιλογές. Επιλογή πρώτη. Υπαγορεύω στους μαθητές τον ορισμό του τραπεζίου και ακολουθώ κατά γράμμα το σχέδιο μαθήματός μου. Επιλογή δεύτερη. Εγκαταλείπω το σχέδιο μαθήματος και φτιάχνω εδώ και τώρα ένα άλλο σχέδιο, που δεν προβλέπεται από τις οδηγίες διδασκαλίας των μαθηματικών του Γυμνασίου, από όσο γνωρίζω τουλάχιστον.

Και φυσικά όποιος διαβάζει τις αναρτήσεις μου, έχει ήδη καταλάβει τι επέλεξα τελικά. :)

Ανατροπή!

"Κλείστε τα βιβλία των Μαθηματικών, ανοίξτε τετράδια... "Ορισμός έννοιας", φύγαμε..."

Για να ορίσουμε μια έννοια, λέμε πρώτα το γένος της, τι είναι αυτό;; Παραδείγματα...

Μετά λέμε την ειδοποιό διαφορά της...

Μετά ο πίνακας γεμίζει, καλέ μου φίλε Μάκη, με λέξεις με προτάσεις και με σχήματα, που όλα μαζί βήμα βήμα και σκαλί σκαλί, χτίζουν τη γνώση των παιδιών και ειδικά των μικρών παιδιών του Γυμνασίου, που το μυαλό τους "αντέχει" (δηλαδή δέχεται) ακόμη την ολιστική προσέγγιση, επειδή δεν έχει υποστεί τις (όχι και τόσο θετικές) συνέπειες που επιφέρει ο κατεκερματισμός της γνώσης και η μονομερής προσέγγισή της.

 

   Δεν προχωρήσαμε εκείνη τη μέρα στο μάθημα, τουλάχιστον όχι σύμφωνα με το πλάνο που είχα από πριν ετοιμάσει. Οι ανάγκες της τάξης επέβαλαν αλλαγή πορείας. Αν ήταν η διδασκαλία επιτυχής, δεν μπορώ να απαντήσω τώρα, επειδή δεν είναι ορθό να κρίνουμε άμεσα μια διδασκαλία, αν δεν δούμε τα μεσοπρόθεσμα, αλλά και τα μακροπρόθεσμα, αποτελέσματά της. Οπότε, θα δείξει. 

Στο λίγο χρόνο που προβλέπει για κάθε μάθημα το ωρολόγιο πρόγραμμά μας το μόνο άμεσο κριτήριο για την επιτυχία ή την αποτυχία της διδασκαλίας, είναι η έκφραση των μαθητών όταν βγαίνουν από την τάξη. Για αυτό όταν χτυπάει το κουδούνι, βγαίνω πάντα τελευταία. Περιμένω να τους δω έναν έναν, να διαβάσω το βλέμμα τους. Και αν στα πρόσωπα λάμπουν χαμόγελα, κι αν τα βλέμματα αναζητούν το βλέμμα μου, για να δηλώσουν την "καλή επικοινωνία", τότε τα πράγματα πήγαν καλά. 

Μερικές φορές μάλιστα πηγαίνουν τόσο καλά, που στο επόμενο μάθημα, καθώς μπαίνω στην τάξη, οι μαθητές σχολιάζουν (προφορικά ή γραπτά) τα "συναισθήματά" τους για τα Μαθηματικά!

Και αυτό με γεμίζει πάντα χαρά!

Κυρίως, επειδή τα παιδιά κατανοούν πως τα Μαθηματικά δεν είναι μόνο "Μαθηματικά"!