Μαριάμ Μιρζαχανί: Η μαθηματική ιδιοφυϊα που έφυγε νωρίς
Γεννημένη το 1977 στην Τεχεράνη όπου μεγάλωσε, η Μαριάμ έγινε τον Αύγουστο του 2014 η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκεμε το μεγαλύτερο βραβείο στα μαθηματικά, το Μετάλλιο Φιλντς, το "Νόμπελ" των μαθηματικών, όπως θεωρείται.
Η ειδική στη γεωμετρία των μη κανονικών σχημάτων είχε ανακαλύψει νέους τρόπους υπολογισμού των όγκων των αντικειμένων με υπερβολικές επιφάνειες, όπως για παράδειγμα η σέλα του αλόγου.
"Παρά τον πολύ θεωρητικό χαρακτήρα της δουλειάς της, το έργο της έχει εφαρμογές στη φυσική, την κβαντική μηχανική και σε άλλες επιστήμες πέραν των μαθηματικών", υπογραμμίζει η Stanford News.
Όταν ήταν παιδί, η Μαριάμ ονειρευόταν να γίνει συγγραφέας αλλά ο πυρετός των αριθμών και των εξισώσεων την κατέλαβε από τότε που ήταν στο κολέγιο, για να μην την αφήσει ποτέ. "Είναι διασκεδαστικό, σαν να φτιάχνεις ένα παζλ ή να λύνεις ένα αστυνομικό αίνιγμα", έλεγε στην εφηβεία της κατά την οποία διακρίθηκε κερδίζοντας τις Ολυμπιάδες των Μαθηματικών επί δύο συνεχή χρόνια, το 1994 και το 1995, με εξαιρετικές επιδόσεις. "Η πιο συναρπαστική ώρα μου ήταν όταν διάβαζα διηγήματα, στην πραγματικότητα διάβαζα οτιδήποτε έβρισκα. Δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό να ακολουθήσω τα μαθηματικά, πριν από την τελευταία χρονιά στο λύκειο. Ο μεγαλύτερος αδελφός μου ήταν αυτός που με έκανε να ενδιαφερθώ για την επιστήμη γενικά και στη συνέχεια μαθηματικοί και επιστήμονες που γνώρισα στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Σαρίφ της Τεχεράνης", έλεγε σε συνέντευξή της στο Clay Mathematics Institute (CMI) το 2008.
Παρότι το Ιράν και οι ΗΠΑ διέκοψαν το 1980 τις διπλωματικές τους σχέσεις, η Μαριάμ αφήνει τη χώρα της για το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ όπου παίρνει το διδακτορικό της 2004 παρουσιάζοντας μια διατριβή "αριστούργημα", γράφει η Stanford News. "Οι περισσότεροι μαθηματικοί δεν θα παράξουν ποτέ κάτι τόσο καλό. Αυτή το έκανε ήδη από τη διατριβή της", είχε γράψει τότε ο Μπένσον Φαρμπ, καθηγητής μαθηματικών του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Στη συνέχεια πήγε να διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον πριν διδάξει πλέον ως καθηγήτρια μαθηματικών στα 31 της στο Στάνφορντ.
Η Μαριάμ Μαρζαχανί μένει μέχρι σήμερα η μόνη γυναίκα που έχει τιμηθεί με το Fields Metal, ένα βραβείο που δίδεται από το 1936 σε μαθηματικούς ηλικίας έως 40 ετών.
"Έχοντας άριστη γνώση ενός πολύ ετερόκλητου φάσματος μαθηματικών τεχνικών και διαφορετικών μαθηματικών μεθόδων, κατέχει έναν σπάνιο συνδυασμό τεχνικών ικανοτήτων, τολμηρής φιλοδοξίας και βαθιάς περιέργειας", έγραφε το Διεθνές Μαθηματικό Συνέδριο (ICM) ανακοινώνοντας τη βράβευσή της.
"Είναι μεγάλη τιμή και θα ήμουν ευτυχής αν αυτό ενθαρρύνει τις νέες επιστήμονες και τις μαθηματικούς. Είμαι πεπεισμένη ότι πολλές γυναίκες θα λάβουν αυτό το είδος του βραβείου τα επόμενα χρόνια", είχε δηλώσει η ίδια κατά τη βράβευσή της, όπως αναφέρεται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Σύμφωνα με τη Stanford News, ο αγαπημένος τρόπος της Μαρζαχανί να δουλεύει πάνω στην επίλυση ενός προβλήματος ήταν να γράφει πρόχειρα πάνω σε μεγάλες λευκές κόλες χαρτιού, σχολιάζοντας τους τύπους της γύρω από τα σκίτσα που έκανε. Η μικρή της κόρη περιέγραφε τη δουλειά της λέγοντας ότι η "μαμά ζωγράφιζε".
Πέθανε στις ΗΠΑ, σε ηλικία 40 ετών η Ιρανή μαθηματικός και πρώτη γυναίκα βραβευμένη με το Fields Metal, τη μεγαλύτερη διάκριση στη μαθηματική επιστήμη. Η Μαριάμ Μιρζαχανί νικήθηκε από τον καρκίνο και οι συνάδελφοί της και οι ιρανικές αρχές εξέφρασαν τη βαθύτατη θλίψη τους για την απώλεια.
"Η Μαριάμ έφυγε πάρα πολύ νωρίς αλλά η επιρροή της θα μείνει ζωντανή σε χιλιάδες γυναίκες που ενθάρρυνε να ακολουθήσουν το δρόμο των μαθηματικών και των επιστημών", είχε πει ο πρόεδρος του Στάνφορντ Μαρκ Τεσιέ-Λαβίν.
